Allergiya

Allergiya və öskürək – bədənin müdafiə siqnalı

Allergik öskürək orqanizmin immun sisteminin yanlış reaksiya verməsi nəticəsində yaranır. Normalda immun sistem yalnız zərərli mikroorqanizmlərə qarşı mübarizə aparır, lakin allergiya zamanı o, zərərsiz maddələri (toz, polen, heyvan tükü və s.) düşmən kimi qəbul edir və güclü iltihabi cavab yaradır.

Ümumdünya Allergologiya Cəmiyyətinin (WAO) məlumatına görə, bu gün dünyada əhalinin təxminən 30-40%-i müxtəlif allergiyalardan əziyyət çəkir. Allergik öskürək xüsusilə yaz və payız aylarında artır, çünki bu dövrdə havada polen çox olur.

Allergiyanın əsas səbəbləri

1. Ev tozu və gənələr: Tozun içərisində olan mikroskopik gənələr (Dust mites) ən çox allergiyaya səbəb olur.
2. Polen (çiçək tozu): Yaz mövsümündə bitkilərin tozlanması zamanı hava allergenlərlə dolur.
3. Heyvan tükü və tüpürcəyi: Ev heyvanlarının (pişik, it və s.) tükləri və tüpürcəkləri güclü allergik təsir göstərə bilər.
4. Məişət kimyası: Parfümlər, yuyucu vasitələr, hava təmizləyiciləri tənəffüs yollarını qıcıqlandıra bilər.
5. Küf göbələkləri: Rütubətli evlərdə yaranan küf (mold) allergik öskürəyə səbəb olur.

Əlamətlər

Allergik öskürək adi soyuqdəymə öskürəyindən fərqlidir. O, adətən quru olur və gecələr, xüsusilə səhər tezdən güclənir.
Əlamətlərə aşağıdakılar daxildir:

• Quru, kəskin və təkrarlanan öskürək
• Burun axması və ya tıxanıqlıq
• Gözlərin qaşınması və yaşarması
• Boğazda qıcıqlanma
• Nəfəs alarkən fit səsi (xırıltı)

Dr. Mark Rosen, məşhur allergoloq qeyd edir ki, “allergik öskürək çox vaxt bronxial astmanın ilkin mərhələsi ola bilər və vaxtında diaqnoz çox vacibdir”.

Diaqnostika

Həkimlər aşağıdakı üsullardan istifadə edir:

• Allergiya testləri (dəri və ya qan): Orqanizmin hansı maddəyə həssas olduğunu göstərir.
• Spirometriya: Tənəffüs funksiyasını qiymətləndirir.
• Xəstənin anamnezi: Əlamətlərin hansı şəraitdə artdığı izlənir.

Müalicə və qarşısının alınması

1. Allergendən uzaq durmaq: Evdə toz yığılmasının qarşısını almaq, heyvanları yataq otağına buraxmamaq.
2. Antihistamin dərmanları: Loratadin, setirizin, fexofenadin kimi dərmanlar simptomları azaldır.
3. Nazal spreylər və inhalyatorlar: Burun tıxanıqlığını və öskürəyi yüngülləşdirir.
4. İmmunoterapiya (ASIT): Xüsusi həkim nəzarətində allergenə qarşı dözümlülüyü artıran müalicədir.
5. Məişət kimyası seçimi: Hipoallergen və təbii məhsulların istifadəsi tövsiyə olunur.

Profilaktika

• Evi mütəmadi havalandırmaq
• Hava filtrlərindən istifadə etmək
• Ev tozuna qarşı qoruyucu örtüklər
• Siqaret və ətirli aerozollardan uzaq durmaq
• Heyvanlarla təmasdan sonra əlləri yumaq

Nəticə

Allergik öskürək ciddi problem kimi qəbul edilməlidir, çünki uzunmüddətli təsir bronxial astma və xroniki rinitlə nəticələnə bilər. Müalicə və profilaktika ilə əlamətləri minimuma endirmək mümkündür.