Zolendron turşusu (ing. zoledronic acid, rusca золедроновая кислота) azotlu bisfosfonatlara aiddir və sümük rezorbsiyasını (sümük əriməsini) əngəlləmək üçün geniş istifadə olunur. O, həm osteoporozun müalicəsində, həm də sümük metastazlarının və malign hiperklasemiya (xərçəngə bağlı yüksək kalsium) kimi onkoloji vəziyyətlərdə tətbiq edilir. ncbi.nlm.nih.gov+1
Saytımızda yerləşdirilən heç bir məlumat həkim məsləhətini əvəz etmir.
Mexanizm və farmakokinetika
Zolendron turşusu osteoklastların funksiyasını inhibə edərək sümük resorbsiyasını azaldır. İntravenoz verilmədən sonra dərman sürətlə sümüklərə toplanır və uzun müddət təsirini saxlayır; bunun sayəsində illik və ya daha nadir intervallarla dozajlandırma mümkündür. ncbi.nlm.nih.gov+1
İstifadə göstərişləri (əsas göstəricilər)
- Postmenopozal osteoporozun müalicəsi və profilaktikası (illik 5 mg infuziya kimi). nejm.org+1
- Sümük metastazlarının idarəsi və skeletə aid ağırlaşmaların (SRE — skeletal-related events) qarşısının alınması xərçəng xəstələrində (adətən 4 mg və ya klinik göstərişə görə). pmc.ncbi.nlm.nih.gov+1
- Malign hiperklazemiya (xərçəngə bağlı yüksək qan kalsiumu) müalicəsi. accessdata.fda.gov
Klinik sübut və əhəmiyyətli tədqiqatlar
- NEJM (2007): Postmenopozal qadınlarda illik 5 mg zomol infusionu sümük sıxlığını artırdı və sümük dövranlığını azaltdı — bu, zolendron turşusunun osteoporozda effektivliyini göstərən böyük çalışmalardan biridir. nejm.org
- HORIZON Recurrent Fracture Trial dizaynı və nəticələri: bir dəfəlik illik zoledron infuziyasının hip qırıqlarının qarşısının alınmasında faydası göstərilmişdir.
- JAMA (2017): Onkoloji xəstələrdə standart 4 həftəlik intervalla müqayisədə 12 həftəlik intervalların skeletə bağlı hadisələri artırmadığı göstərildi — bu, klinik praktikada daha uzun intervalların qənaətli və təhlükəsiz alternativ ola biləcəyini dəstəkləyir.
- Meta-analizlər və xülasələr (2023 və öncəki işlər): Zoledron turşusunun sümük metastazlarında skeletə bağlı ağırlaşmaları, ağrını və bəzən keyfiyyətli həyat ölçülərini yaxşılaşdırdığı göstərilib. pmc.ncbi.nlm.nih.gov+1
Dozaj və tətbiq nümunələri
- Osteoporoz: adətən 5 mg IV infuziya, 1 dəfə illik. nejm.org
- Sümük metastazları: klinik kontekstə görə (məsələn, 4 mg hər 3–4 həftə və ya alternativ rejimlər); son illərdə 12 həftəlik intervalların da effektiv olduğu göstərilmişdir. Dozaj və interval mütləq onkoloq və nefroloq göstərişi ilə tənzimlənməlidir.
Yan təsirlər və təhlükəsizlik məsələləri
- Nefrotoksiklik: renal funksiyanın pisləşməsi ciddi potensial yan təsirdir — dərman verilməzdən əvvəl və sonra kreatinin/SCr yoxlanılmalıdır; ciddi böyrək çatışmazlığı olanlara istifadə ehtiyatla aparılmalıdır. accessdata.fda.gov
- Osteonekroz (çənə sümüyünün nekrozu — ONJ): dento-stomatoloji müayinədən keçmək və stomatoloji prosedurları dərman verilmədən əvvəl tamamlamak tövsiyə olunur; uzunmüddətli bisfosfonat terapiyasında nadir, lakin əhəmiyyətli risk.
- Akut faz reaksiya: ilk infuziyada febril reaksiyalar, əzələ-sümük ağrıları ola bilər; simptomatik müalicə ilə idarə olunur. ncbi.nlm.nih.gov
Kliniki təcrübə və aparıcı tibb mərkəzlərinin təcrübəsi
Böyük onkologiya və osteoporoz mərkəzlərində (məqalələr və klinik xülasələr əsasında) zolendron turşusu sümük metastazlarının idarəsində standart müalicə komponenti sayılır; həmçinin ortopedik/reabilitasiya təcrübəsində hip qırıqları sonrası refraktür riskinin azaldılmasında istifadə edilir. Son onilliklərdə tədqiqatlar (NEJM, JAMA, HORIZON və meta-analizlər) onun həm təsirli, həm də düzgün monitorinq və seçimlə təhlükəsiz olduğunu göstərir. nejm.org+2jamanetwork.com+2
Tövsiyələr praktikaya (qısa)
- Verilmədən əvvəl və sonra böyrək funksiyasını yoxlayın.
- Stomatoloji müayinə tələb edin və invaziv diş prosedurlarını idarə edin (ONJ riskinə görə).
- Onkoloji göstərişdə dozaj/intervalı xəstənin vəziyyətinə görə və son tədqiqatları nəzərə alaraq (məsələn, 12 həftə variantları) planlaşdırıla bilər