Kimyaterapiyadan sonra trombositlərin artırılması: dərmanlarla və qidalarla bərpa yolları
Kimyaterapiyadan sonra çox xəstədə trombositopeniya – yəni qanda trombositlərin azalması müşahidə olunur. Bu vəziyyət qanaxma riskini artırır və orqanizmin bərpasını ləngidir.
Trombosit səviyyəsini normaya qaytarmaq üçün həm dərmanlar, həm də düzgün qidalanma mühüm rol oynayır.
🔹 Niyə kimyaterapiyadan sonra trombositlər azalır?
Kimyaterapiya dərmanları xərçəng hüceyrələrini məhv edərkən eyni zamanda sümük iliyindəki sağlam hüceyrələrə də təsir göstərir. Bu da trombositlərin yaranmasını azaldır.
Əgər trombosit səviyyəsi 50 × 10⁹/l-dən aşağı düşürsə, diqqət tələb edir; 20 × 10⁹/l-dən aşağı olduqda isə təcili müalicə vacibdir.
🔹 Trombositləri artıran dərmanlar
İntravenoz immunoqlobulin (IVIG)
İmmunitetlə əlaqəli trombositopeniya zamanı istifadə olunur.
Eltrombopaq (Revolade)
Sümük iliyində trombosit istehsalını stimullaşdırır. Ən çox ağır trombositopeniyada istifadə olunur.
Romiplostim (Nplate)
İynə formasında tətbiq olunur və trombopoetin reseptorlarını aktivləşdirir.
Prednizolon
İmmun sistemini tənzimləyərək trombosit səviyyəsini artırır.
Aminokapron turşusu
Qanaxmanı azaldır və laxtalanmanı sabitləşdirir.
⚠️ Dərmanların seçimi yalnız həkim tərəfindən aparılmalıdır.
🔹 Qidalanma ilə trombositlərin artırılması
Qida rasionu qan hüceyrələrinin bərpasında əsas rol oynayır. B qrup vitaminləri, fol turşusu, dəmir və sinklə zəngin məhsullar seçilməlidir.
🍖 Faydalı məhsullar:
- Mal və toyuq qaraciyəri
- Qarabaşaq, yulaf
- Çuğundur, kök, ispanaq
- Alma, nar, banan
- Qoz, badam
- Balıq (xüsusilə qızılbalıq, skumbriya)
- Yumurta, süd məhsulları
🍹 Faydalı içkilər:
- Təbii nar şirəsi
- İtburnu dəmləməsi
- Kök və çuğundur şirəsi
🔹 Nələrdən uzaq durmaq lazımdır
- Alkoqol (sümük iliyini zədələyir)
- Kofe və enerji içkiləri
- Qızardılmış və yağlı yeməklər
- Çoxlu sarımsaq, zəncəfil və yaşıl çay (qanı duruldur)
🔹 Dərmanların uyğunluğu və məhdudiyyətlər
Bəzi dərmanlar bir-biri ilə uyğun gəlmir və mənfi təsir göstərə bilər.
⚠️ Aşağıdakı birləşmələrdən çəkinin:
- Eltrombopaq və Romiplostim + floroquinolon antibiotiklər
- Prednizolon + ağrıkəsici NSAİİ (məsələn, ibuprofen)
- İmmunoqlobulin + canlı vaksinlər
- Dəmir preparatları + antasidlər
Qaraciyər analizlərini daima nəzarətdə saxlamaq lazımdır.
🔹 Əlavə məsləhətlər
Stressdən uzaq durun.
Qan analizini hər 5–7 gündə təkrar edin.
Yaralanmalardan qorunun.
Dərmanları yalnız həkim göstərişi ilə qəbul edin.
Kifayət qədər su için və istirahət edin.
Nəticə
Kimyaterapiyadan sonra trombositlərin artırılması səbr və kompleks yanaşma tələb edir. Dərman müalicəsi, düzgün qidalanma və nəzarətli müalicə sayəsində orqanizm daha tez bərpa olunur.